94% europejskich strzelnic stoi w obliczu zamknięcia.

Zaostrzające się wymogi UE dotyczące zarówno ekspozycji na ołów, jak i bezpieczeństwa przeciwwybuchowego uderzają bezpośrednio w 20 000 europejskich strzelnic. Koszty wprowadzenia wytycznych są pięć razy wyższe, niż się wstępnie spodziewano. Mimo tego ryzyko eksplozji związane z pyłem prochowym nadal pozostaje nierozwiązane. To dlatego, że wymogi obowiązują, ale brakuje wytycznych do ich wdrożenia.

Problem jest większy niż się wydaje

Kryte strzelnice stoją w obliczu bezprecedensowej presji. Nowe wymogi UE dotyczące zarówno środowiska pracy, jak i bezpieczeństwa przeciwwybuchowego, w połączeniu z rosnącą aktywnością treningową i brakiem jasnych, lokalnych wytycznych, oznaczają, że odpowiedzialność za bezpieczną eksploatację w dużej mierze spoczywa na poszczególnych strzelnicach. Problem wymaga kompleksowego podejścia do problemu: zarówno do zagrożeń zdrowia związanego z ołowiem i metalami ciężkimi, do ryzyka wybuchu w wyniku pozostałości prochu, jak i zrozumienia, w jaki sposób normy, takie jak EN 17348, EN 1822, IEC 60335-2-69 i EN IEC 62784, można przełożyć na praktyczne bezpieczeństwo operacyjne.

Podczas strzału pył rozprzestrzenia się niezauważony

Po oddanym strzale zapada ciężka cisza. Zapach prochu unosi się w powietrzu, a światło wychwytuje niemal niewidzialną warstwę cząsteczek, które tańczą nad podłogą i osiadają w kątach, na sprzęcie i na ubraniach. Na wojskowych strzelnicach, obiektach treningowych policji i prywatnych strzelnicach w całej Europie codziennie oddawane są tysiące strzałów. Podobnie w USA i Azji. Badania ze wszystkich trzech części świata wykazują podwyższone poziomy ołowiu we krwi u strzelców korzystających z krytych strzelnic, nawet przy zaledwie kilku godzinach aktywności tygodniowo. Niektórzy sugerują, że może to dotyczyć również strzelców korzystających ze strzelnic odkrytych.

Niebezpieczne cząsteczki trafiają również do domów jako „ołów przyniesiony do domu”: na butach, ubraniach i włosach, skąd są roznoszone po mieszkaniu. Mogą być wdychane lub wchłaniane przez skórę i usta zarówno przez samego strzelca, jak i przez innych domowników. Dla dzieci ryzyko jest szczególnie duże: nie istnieje bezpieczny dolny próg stężenia ołowiu we krwi u dzieci, a nawet niskie poziomy są powiązane z trwałymi uszkodzeniami poznawczymi i behawioralnymi. U dorosłych ołów może powodować podwyższone ciśnienie krwi, uszkodzenia nerek i układu nerwowego oraz wpływać na zdolności rozrodcze.

A teraz, gdy znasz fakty, pojawia się pytanie: czy będziesz kontynuować korzystanie ze strzelnicy?

Stężenie ołowiu często przewyższa unijne normy 20–30 razy

Od 2024 roku UE wprowadziła ostrzejsze limity narażenia na ołów w miejscu pracy, które odzwierciedlają najnowsze badania nad zagrożeniami zdrowotnymi.

Dopuszczalna granica ołowiu w powietrzu wynosi obecnie 0,03 mg na metr sześcienny powietrza w ciągu 8-godzinnego dnia pracy. Ten limit w powietrzu (OEL) obowiązuje we wszystkich miejscach pracy w UE, w tym na strzelnicach.

Jednocześnie limit ołowiu we krwi ustalono na 15 mikrogramów na 100 ml krwi. Ponieważ ołów gromadzi się w organizmie z czasem, obowiązuje limit przejściowy wynoszący 30 mikrogramów na 100 ml krwi do 31 grudnia 2028 roku.

Powyższe normy wynikają z faktu, że ołów jest toksyczny nawet w małych ilościach i uszkadza układ nerwowy. Szkodliwe dla zdrowia skutki ołowiu są znane od czasów starożytnych, ale dopiero w latach 70. XX wieku rozpoczęły się systematyczne badania dokumentujące zagrożenie przy niskich poziomach narażenia. Badania z ostatnich dekad pokazują, że nie istnieje bezpieczna granica narażenia na ołów, co znalazła odzwierciedlenie w obecnych bardzo niskich wartości granicznych.

Nowe przepisy są zgodne z zaleceniami Rady UE oraz organizacji międzynarodowych takich jak AIHA, które na bieżąco oceniają wiedzę naukową dotyczącą substancji niebezpiecznych.

Jeśli spojrzymy na pomiary z europejskich krytych strzelnic, często oscylują one 20–30 razy powyżej wartości granicznych; w Polsce zanotowano wartości około 23 razy wyższe podczas zwykłej eksploatacji strzelnic. W Niemczech przy zamiataniu strzelnic zarejestrowano wartości „najgorszego scenariusza” jeszcze znacznie wyższe. Te dane w praktyce oznaczają, że nawet niewielkie warstwy pyłu na podłogach, półkach i sprzęcie mogą realnie zagrozić zdrowiu użytkowników. Szczególnie jeśli sprzątanie w konsekwencji rozprzestrzenia pył zamiast go usuwać. Zamiatanie, sprężone powietrze i zwykłe odkurzacze bez odpowiedniej filtracji HEPA mogą rozpylać cząsteczki ołowiu z powrotem do powietrza i pogarszać sytuację.

Uwaga: W Danii prawnie obowiązujący limit ołowiu we krwi pracowników wynosi 20 µg/dL, podczas gdy w Polsce typowy limit to 15 µg/dL – zgodnie z nowymi wymogami UE dotyczącymi środowiska pracy, od 2029 r. zostanie on ustalony na 15 µg/dL jako wiążąca wartość biologiczna i niższy dla kobiet w wieku rozrodczym. WHO zaleca utrzymywanie poziomu ołowiu we krwi poniżej 10 µg/dL u dorosłych i możliwie jak najniżej u kobiet w ciąży oraz dzieci. Zarówno w UE, jak i na świecie obserwuje się tendencję do zaostrzania limitów, ponieważ nawet niskie poziomy mogą powo

Do końca 2028 roku sygnał z UE jest jasny: wymagane jest znacznie mniej ołowiu niż wcześniej, aby strzelnica mogła zostać uznana za bezpieczną pod względem zdrowotnym – dlatego metoda i sprzęt do odkurzania stają się kluczowym punktem kontrolnym.

Podwójne ryzyko

Pył ołowiany jest toksyczny. Pył prochowy jest palny. Oba są niebezpieczne i należy ich unikać, ale w różny sposób – dlatego kryte strzelnice mają podwójne ryzyko: wybuch/pożar od pozostałości prochu oraz zagrożenie zdrowotne od ołowiu i innych metali.

ATEX to zbiór przepisów dotyczących sprzętu i pracy tam, gdzie palny pył lub gaz mogą się zapalić. Po ocenie ryzyka obszary zagrożenia klasyfikuje się na strefy: Strefa 21 (może wystąpić podczas normalnej eksploatacji) i Strefa 22 (może wystąpić rzadko i krótkotrwale). Wewnątrz zamkniętego sprzętu (np. pojemnika odkurzacza) w praktyce przyjmuje się „wewnętrzną Strefę 20„, ponieważ stężenie pyłu może być wysokie i stale obecne.

Nie wszystkie obszary na strzelnicy są strefami ATEX. Szatnie, biura, korytarze i sale szkoleniowe zazwyczaj nie podlegają wymogom ATEX, ale nadal mogą być zanieczyszczone pyłem ołowianym. Tutaj należy skupić się na zdrowiu: udokumentowana filtracja HEPA (H14 jako stopień końcowy), szczelne systemy i dobra procedura sprzątania, aby pył nie rozprzestrzeniał się ani nie gromadził.

W samej hali strzeleckiej, przy osłonach kulochwytu, podczas opróżniania filtrów oraz w trakcie prac konserwacyjnych, mogą powstać warunki sprzyjające wybuchowi pyłu prochowego. W takich miejscach sprzęt, wyposażenie oraz sposób pracy muszą być dostosowane do poziomu zagrożenia ustalonego na podstawie analizy ryzyka.

Tam, gdzie może znajdować się niespalony proch, należy stosować rozwiązania inertne lub immersyjne (np. zbieranie w oleju), dzięki którym pył zostaje zneutralizowany w pojemniku. Nawet jeśli później wyschnie, pozostaje zaimpregnowany i traci swoje właściwości wybuchowe.

Eksplozje zdarzają się również na strzelnicach

Przykłady z życia wzięte jasno pokazują, że wypadki zdarzają się wtedy, gdy do sprzątania palnego pyłu używa się zwykłego, nieprzystosowanego sprzętu.

W październiku 2023 roku dwóch funkcjonariuszy brało udział w obowiązkowym szkoleniu strzeleckim w mobilnej strzelnicy na terenie Pitchess Detention Center na północ od Los Angeles. Nagle doszło tam do eksplozji i pożaru, i w konsekwencji do śmierci człowieka.

Zastępca szeryfa Alfredo “Freddy” Flores z 22-letnim stażem, doznał rozległych oparzeń III stopnia na większości ciała. Po prawie sześciu miesiącach walki o życie, zmarł w szpitalu. Drugi funkcjonariusz został poważnie ranny, ale przeżył.

Rodzina Floresa wniosła pozew przeciwko biuru szeryfa, zarzucając zaniedbania i brak odpowiedzialności. Jak wskazano, nagromadzenie niespalonego prochu, ołowiu i innych materiałów palnych w przyczepie było sprzeczne z wymogami Cal/OSHA dotyczącymi regularnego czyszczenia przy użyciu zatwierdzonego sprzętu.
Śledczy ustalili, że pył prochowy był usuwany za pomocą odkurzacza bez zabezpieczeń przeciwwybuchowych, a w raporcie wskazano m.in.:

• obecność ładunków elektrostatycznych,
• brak uziemienia,
• nieodpowiednie pojemniki do zbierania pyłu — jako kluczowe czynniki prowadzące do katastrofy.

Podobna tragedia została opisana w czasopiśmie Forensic Science International. Doszło tam do eksplozji pyłu prochowego w krytej strzelnicy w Stambule. Powstały pożar nazwano „katastrofą poparzeniową”, bo obrażenia ofiar wypadku, różniły się od typowych. Przyczyną ran była ekstremalna temperatura i toksyczne gazy uwolnione w wyniku zapłonu. 14 osób zostało ewakuowanych, 7 trafiło do szpitalnego centrum leczenia oparzeń. Zmarło 5 osób.

Te tragiczne wydarzenia pokazują bardzo wyraźnie: do wystąpienia tragedii na strzelnicy nie potrzeba awarii broni czy pomyłkii w strzelaniu. Wystarczy nagromadzony pył i jedna iskra, aby powstała śmiertelnie niebezpieczna chmura wybuchowa. Takie potencjalne sytuacje zdarzają się na co dzień, gdy:

• używany jest niewłaściwy sprzęt do sprzątania,
• brakuje uziemienia,
• dochodzi do gromadzenia ładunków elektrostatycznych,
• a pył trafia do nieodpowiednich pojemników.

Dlatego dobór metody i sprzętu do sprzątania nie jest kwestią estetyki, ale bezpieczeństwa zdrowia i życia. Trzeba pamiętać, że bezpieczne usuwanie pyłu wymaga:

• potwierdzonej szczelności i skutecznej filtracji,
• a w razie potrzeby także neutralizacji pyłu w kąpieli cieczy, co eliminuje ryzyko zapłonu.
• szczelnego systemu zbierania,
• sprzętu zaprojektowanego do pracy z palnym pyłem,
• ciągłego odprowadzania ładunków elektrostatycznych przez węże i narzędzia,
• prawidłowego uziemienia.

Jasne przepisy, niejasna droga działania

Tylko 6% z 20 000 strzelnic w UE będzie mogło nadal korzystać z amunicji ołowianej, jeśli zostanie przyjęty wniosek ECHA.
Pozostałe 94% będzie musiało zainwestować od 5,5 do 6,2 miliarda euro — to prawie sześciokrotnie więcej niż szacunek ECHA wynoszący 1,094 miliarda euro. Alternatywą jest zamknięcie obiektów.

Ale to nie jedyne zagrożenie.
Podczas gdy dyskusja na temat amunicji ołowianej trwa w najlepsze, ryzyko eksplozji pyłu prochowego pozostaje w dużej mierze pomijane.
W samym środku tego podwójnego kryzysu europejscy operatorzy strzelnic stoją bez tego, czego potrzebują najbardziej:
➡️ jasnych wytycznych, jak działać zgodnie z przepisami i bezpiecznie.

EU ma wszystkie części układanki, ale brakuje instrukcji

W grudniu 2022 roku opublikowano pierwszy i jak dotąd jedyny dokument w Europie, który łączy ochronę przed zatruciem ołowiem i ryzykiem wybuchu w jednym, spójnym opracowaniu: Range Design and Safety Handbook przygotowany przez National Rifle Association. Ironia jest oczywista – dokument pochodzi z Wielkiej Brytanii, która nie jest już członkiem UE, ale opiera się na unijnych standardach technicznych.

Podręcznik liczy 150 stron i integruje brytyjskie przepisy CLAW (Control of Lead at Work) z zasadami ATEX dotyczącymi zabezpieczeń przeciwwybuchowych. Opisuje wszystko: od projektowania wentylacji i filtracji H14, przez klasyfikację stref zagrożenia wybuchem, po właściwe postępowanie z pyłem prochowym. Rozdziały dotyczące kontroli substancji niebezpiecznych na krytych strzelnicach oraz konserwacji kulochwytów zawierają konkretne i mierzalne wymagania operacyjne, a nie tylko ogólne standardy.

UE ma te same elementy systemu: dyrektywę ATEX 2014/34/UE dla urządzeń w strefach zagrożonych wybuchem, normę EN 17348 dla odpylaczy, EN 1822 dla filtracji HEPA oraz od 2024 roku zaostrzone limity narażenia na ołów – 0,03 mg/m³ w powietrzu i 15 µg/dL we krwi. Technicznie rzecz biorąc, unijne ramy prawne są na tym samym poziomie co brytyjskie lub bardziej zaawansowane. Jednak podczas gdy Wielka Brytania zebrała wszystko w jednej praktycznej instrukcji, państwa członkowskie UE mają do dyspozycji jedynie rozproszone przepisy, podzielone pomiędzy różne instytucje zajmujące się środowiskiem pracy, ochroną środowiska i bezpieczeństwem.

Luka wdrożeniowa na poziomie krajowym – problem obecny w całej Europie

W Danii Inspekcja Pracy publikuje ogólne informacje dotyczące ołowiu i atmosfer wybuchowych. Służba Obrony Cywilnej udostępnia wytyczne ATEX, a portal zdrowotny Sundhed.dk wspomina o krytych strzelnicach jako źródle narażenia na ołów. Jednak żadna duńska instytucja nie opracowała kompleksowego przewodnika dla operatorów strzelnic, który pokazywałby, jak w codziennej praktyce łączyć filtrację H14, klasyfikację stref i ograniczanie emisji ołowiu.

W Polsce istnieje „Wzorcowy regulamin strzelnic” – to dokument ogólnokrajowy, skupiający się głównie na zasadach porządku i bezpieczeństwie broni. Nie stanowi on jednak technicznej instrukcji dotyczącej higieny pracy z ołowiem, czyszczenia zgodnego z ATEX ani nie zawiera wymagań w zakresie klas filtrów.

Najbardziej problematyczna sytuacja panuje w Niemczech. „Schießstandrichtlinien” wydane przez BMI w 2012 roku opierają się na ustawie o materiałach wybuchowych (Sprengstoffgesetz), a nie na zasadach ATEX czy współczesnych klasyfikacjach pyłów. Powiązane z nimi wytyczne (Merkblätter) dopuszczają metody takie jak suche zamiatanie, które według aktualnych standardów mogą stwarzać zarówno zagrożenie zdrowotne, jak i ryzyko wybuchu. Zamiast zapewniać przejrzystość, dokumenty te wprowadzają dezorientację wśród operatorów starających się spełnić jednocześnie niemieckie i unijne wymagania.

Podobny schemat powtarza się w Szwecji, Norwegii i Finlandii. Wszystkie te kraje wdrożyły dyrektywy UE do krajowych przepisów, ustalając różne dopuszczalne poziomy narażenia na ołów (patrz tabela na s. 3 artykułu). Jednak żaden z tych krajów nie stworzył jednolitego, oficjalnego przewodnika przeznaczonego specjalnie dla obiektów strzeleckich.

W efekcie osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, muszą samodzielnie poruszać się w gąszczu ponad stu stron dyrektyw i norm, interpretując techniczne pojęcia takie jak „EPL Dc”, „MPPS”, „H14” czy „Strefa 20/21/22” – bez wsparcia instytucjonalnego. Pomiary pokazują, że stężenia ołowiu przekraczają nowe unijne limity nawet 20–30 razy. Ale ilu operatorów w ogóle wykonuje pomiary? A jeśli już je wykonają – jak mają wdrożyć skuteczne rozwiązania?

Dlaczego nikt nic z tym nie robi?

Badanie ESSF z 2024 roku pokazuje, że koszty modernizacji strzelnic wynoszą od 5,5 do 6,2 miliarda euro. To znacznie więcej niż pierwotny szacunek ECHA, który wynosił około 1,1 miliarda euro. Dla wielu mniejszych, prowadzonych społecznie lub przez organizacje ochotnicze strzelnic nawet ułamek tej kwoty jest finansowo nieosiągalny.

Jednak kwestie finansowe to tylko jedna bariera. Istnieje też bariera strukturalna: strzelnice znajdują się na przecięciu kompetencji różnych instytucji państwowych. Czy to inspekcja pracy powinna odpowiadać za ochronę strzelców przed ołowiem? A może służby ochrony środowiska – za zapobieganie zanieczyszczeniom? Czy to organy ds. bezpieczeństwa mają zajmować się klasyfikacją stref zagrożenia wybuchem ATEX? W praktyce odpowiedzialność jest rozproszona, co sprawia, że nikt nie przejmuje pełnego nadzoru ani inicjatywy.

Dochodzi do tego kwestia priorytetów politycznych. Strzelnice to niewielki sektor w porównaniu z przemysłem, transportem czy budownictwem. W sytuacji ograniczonych zasobów specjalistycznych urzędów oraz dużej liczby konkurencyjnych zadań, temat strzelnic spada na koniec listy priorytetów.

Istnieje wyraźna nierównowaga między złożonością przepisów a wsparciem ich wdrażania. Dyrektywy UE zakładają, że krajowe instytucje będą wspierać operatorów w procesie dostosowywania się do prawa, ale w praktyce ten element często nie istnieje. W efekcie powstaje nie zła wola, lecz luka systemowa: przepisy bez wskazówek, wymagania bez narzędzi, odpowiedzialność bez realnych możliwości działania.

W oczekiwaniu na rozwiązania – narastający problem

Podczas gdy instytucje zastanawiają się nad rozwiązaniami, a branża porusza się po omacku, problemy stopniowo narastają. Weźmy typową strzelnicę prowadzoną społecznie w Polsce lub Danii. Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo (RCO) wie, że filtr w odkurzaczu powinien być „wystarczająco dobry” do wychwytywania pyłu ołowiowego.

Ale co to właściwie znaczy? H13? H14? EPA? A czy wąż musi być antystatyczny, jeśli strzela się tylko amunicją kaliber .22 LR? Producent odpowiada: „to zależy od klasyfikacji strefy”. Tylko kto ma ją wykonać? I ile to kosztuje?

Podczas gdy pytania się mnożą, sprząta się jak dawniej. Pył jest zamiatany przy użyciu niewłaściwego sprzętu. Ołów osiada w kołó i na ubraniach, w których ludzie wracają do domu. Resztki prochu tworzą warstwy w kanałach wentylacyjnych, których nikt nigdy nie zaklasyfikował jako Strefę 22.

Pomiary pokazują stężenia ołowiu przekraczające nowe unijne limity nawet 20–30 razy. Ale ilu operatorów w ogóle prowadzi pomiary? A nawet jeśli to robią — jakie mają rozwiązanie bez wsparcia finansowego na modernizację?

Nie chodzi tu o złą wolę czy lekceważenie. To regulacyjne próżnia, w której odpowiedzialność formalnie istnieje, ale brakuje narzędzi i wytycznych do jej realizacji. A tymczasem zagrożenia — zarówno związane z ekspozycją na ołów, jak i z ryzykiem wybuchu — pozostają realne. Potwierdzają to zarówno wypadki z Kalifornii w 2023 roku i Stambułu, jak i dziesięciolecia badań nad zjawiskiem „take-home lead”, czyli przenoszenia ołowiu do domów, gdzie narażone są rodziny i dzieci.

Kto weźmie odpowiedzialność – i kto za to zapłaci?

Wielka Brytania pokazała, że da się przełożyć techniczne standardy UE na praktyczne rozwiązania. Podręcznik NRA z 2022 roku to udowadnia. Nie rozwiązuje on jednak problemu kosztów – jedynie precyzuje, co należy zrobić.

I tu pojawia się kolejne pytanie: jeśli modernizacja europejskich strzelnic ma kosztować 5,5–6,2 miliarda euro, to kto za to zapłaci? Brytyjski przewodnik pomaga operatorom zrozumieć wymagania dotyczące wentylacji, filtracji H14, klasyfikacji stref ATEX i zasad czyszczenia. Nie zapewnia jednak dofinansowania na ich wdrożenie.

Dla małych klubów opartych na wolontariacie wytyczne stają się niszczące: teraz dokładnie wiedzą, na co ich nie stać. To prowadzi do zasadniczego problemu w całej dyskusji. Gdy ECHA proponuje ograniczenia dotyczące amunicji ołowianej, z wyjątkiem strzelnic wdrażających „środki zarządzania ryzykiem”, opiera się na dwóch założeniach:

• że operatorzy rozumieją, czego się od nich wymaga (tu brakuje wytycznych),
• że mają środki, by to zrealizować (tu brakuje finansowania).

Brytyjski model odpowiada tylko na pierwszy z tych problemów. Drugi wciąż pozostaje nierozwiązany – zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w reszcie Europy.

Co zatem jest potrzebne?

Po pierwsze: wytyczne. Państwa członkowskie UE – lub sama Unia – mogłyby opracować ujednolicony przewodnik we współpracy z ESSF, AFEMS i organizacjami krajowymi. Wielka Brytania pokazała prototyp, który można zaadaptować.

Po drugie: wsparcie w okresie przejściowym. Bez programów finansowych, pomocy technicznej i realistycznych okresów dostosowawczych nawet najlepszy przewodnik stanie się jedynie katalogiem nierealnych wymagań. Inne branże otrzymywały dziesięciolecia na wdrożenie podobnych regulacji. Strzelnice dostają zazwyczaj 18 miesięcy do 5 lat – na koszty, których wielu nie jest w stanie udźwignąć.

Po trzecie: priorytetyzacja. Jeśli celem jest ochrona zdrowia i zapobieganie eksplozjom, zamknięcie 94% infrastruktury niczego nie rozwiąże. Pragmatyczne podejście polegałoby na skupieniu się najpierw na obiektach wysokiego ryzyka (strzelnice kryte o dużej intensywności użytkowania), wydłużeniu okresów przejściowych dla obiektów niskiego ryzyka oraz oferowaniu praktycznego wsparcia zamiast samych wymagań.

50 lat doświadczeń i nadal te same pytania

Problemy z ołowiem na strzelnicach krytych są udokumentowane od lat 70-ych (m.in. w publikacjach JAMA/NIOSH cytowanych w nowszych opracowaniach), a ramy prawne ATEX obowiązują od lat 90-ych, po czym zostały zaktualizowane w 2014 roku. Wiedza i podstawy prawne istnieją – tego, czego wciąż brakuje w dużej części UE, to spójne, oparte na instytucjach publicznych tłumaczenie ich na język codziennej praktyki, które ułatwiłoby robienie rzeczy we właściwy sposób.

Jesli sami eksperci nie są zgodni to komu masz wierzyć?

To brzmi jak proste zadanie: kup odkurzacz i po problemie.
Ale nawet producenci odkurzaczy przemysłowych nie potrafią się zgodzić, co właściwie oznacza „wystarczająco dobry” sprzęt na strzelnicy. Jedni twierdzą, że wszędzie powinien być sprzęt w wersji ATEX, inni – że zwykły odkurzacz przemysłowy w zupełności wystarczy poza strefami ryzyka. Niektórzy podkreślają potrzebę stosowania specjalnych technik w miejscach, gdzie może występować niespalony proch. A niemal wszyscy producenci kończą na tym samym stwierdzeniu: to ty odpowiadasz za określenie potrzeb – my tylko dostarczamy sprzęt. Bycie dostawcą nigdy nie było tak łatwe!

Kiedy eksperci się nie zgadzają – komu wierzyć?
Najbezpieczniej oczywiście skorzystać z pomocy niezależnych specjalistów, żeby móc spokojnie powierzyć im zadanie. Ale nawet jeśli ktoś inny określi zakres odpowiedzialności, ostatecznie i tak spoczywa ona na tobie.

Dlatego nawet z zewnętrznym wsparciem pozostaje ci sporo pracy.
Dobrą radą jest więc: zacznij sam i zobacz, jak daleko dojdziesz. Dopiero później możesz wezwać doradców BHP, specjalistów ATEX, akredytowane laboratoria i innych ekspertów.

Od świadomości do działania

Na strzelnicy wszystko sprowadza się do kontroli. Każdy ruch. Każda rutynowe zadanie. Każdy strzał. Ale kontrola nie kończy się w chwili, gdy magazynek jest pusty. To dopiero w całokształcie działań pokazujesz, czy naprawdę profesjonalnie zarządzasz obiektem. Istotne jest nie tylko zabezpieczenie w czasie treningu, ale też zabezpieczenie strzelnicy po nim. Czy kontrolujesz powtsły pył i filtry? Czy też myślisz „Jakoś to będzie.” Prawie nigdy nie jest.

To co się dzieje z pozostałościami prochu i zanieczyszczeniami ołowiem zostało dobrze udokumentowane przez ostatnie 40 lat. Zostały one zmierzone, przeanalizowane a zagrożenie zidentyfikowane. Rozwiązanie jest dostępne – jeśli tylko chcesz po nie sięgnąć.

Dlatego to już nie kwestia tego, co wiesz. To kwestia tego, co zdecydujesz się z tą wiedzą zrobić. Nie musisz robić wszystkiego sam.
Ale musisz wiedzieć, co robisz – i dlaczego.

Czy Twój system odkurzania nadaje się do strzelnicy?

Czy też dręczą Cię takie wątpliwości?

Być może nie masz pewności, gdzie przebiega granica między zwykłym sprzętem do sprzątania a wymaganiami ATEX. Może zastanawiasz się, czy Twoje rozwiązanie faktycznie spełnia oczekiwania inspektorów i wymagania prawne. A może po prostu chcesz mieć absolutną pewność, że wszystko jest w porządku.

Porozmawiajmy o tym

Oferujemy bezpłatny, niezobowiązujący przegląd Twojej strzelnicy – pomożemy ocenić ryzyka, procedury czyszczenia strzelnicy i sprzętu. Dzięki temu zyskasz pewność, że Twoje rozwiązanie naprawdę gwarantuje bezpieczeństwo.

Chcesz mieć pewność i spokojny sen? Skontaktuj sie z nami.

Imię *

Dette felt er påkrævet

Nazwisko

Temat

E-mail *

This field is required.

Wiadomość *

This field is required.

Przeczytaj o polityce RODO na naszej stronie.

Zgody *

Akceptuję polityke prywatności

This field is required.

Wyślij

Thomas Lyngskjold
 Particulair
 Październik 2025

Tłumaczenie: Breata Piechocka – Complitia.eu

Naukowe artykuły i raporty branżowe

• Zanieczyszczenie ołowiem i poziom ołowiu we krwi u strzelców na strzelnicach krytych (Dania)
• Międzynarodowy przegląd badań dotyczących ołowiu na strzelnicach
• Analiza chemiczna pozostałości prochu strzelniczego
• Przegląd Interpolu dotyczący pozostałości po wystrzale (2019–2021)
• Narażenie strzelców na ołów (Nature, 2023)
• Analiza ryzyka dla strzelców (Dania)
• Narażenie na ołów na strzelnicach – przegląd badań
• Ołów u strzelców w pomieszczeniach zamkniętych, Korea 2025 (JKMS)
• Raport publiczny: Ołów wśród strzelców sportowych
• Metale ciężkie w powietrzu na strzelnicach
• Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia w strzelnicach krytych
• Zawodowa ekspozycja na metale w strzelnicach
• Skład amunicji i zagrożenia zdrowotne

Przypadki i raporty medialne

1. AP News: Wybuch na mobilnej strzelnicy policyjnej w Los Angeles (2023)
2. Forensic Science International: Eksplozja na strzelnicy krytej w Stambule – przypadek „poparzenia wybuchowego”
3. Studium przypadku: Proaktywne ograniczanie ekspozycji na ołów na strzelnicy (Sysco Environmental)
4. Kultura broni i raport o ołowiu – analiza VPC (USA)

Wytyczne i zalecenia urzędowe

• Brytyjski standard wojskowy dotyczący czyszczenia strzelnic (JSP 403)
• OSHA: Ryzyko związane z ołowiem i jakość powietrza na strzelnicach
• NIOSH (CDC): Kontrola narażenia na ołów i hałas na strzelnicach
• NIOSH: Zawodowa ekspozycja na ołów – zalecenia i normy
• Sundhed.dk: Ołów i ekspozycja zawodowa na strzelnicach krytych (Dania)
• Duńska Agencja ds. Ratownictwa (Beredskabsstyrelsen): Przewodnik ATEX
• Duńska Inspekcja Pracy (Arbejdstilsynet): Ołów i materiały zawierające ołów

Dyrektywy i normy

• Dyrektywa ATEX 2014/34/UE – urządzenia i systemy ochronne przeznaczone do użytku w atmosferach wybuchowych
• Dyrektywa ATEX 1999/92/WE – minimalne wymagania dla bezpieczeństwa pracowników w strefach zagrożonych wybuchem
• EN 17348:2022 – Norma ATEX dla odkurzaczy przemysłowych (PDF)
• EN 1822 / ISO 29463 – Klasyfikacja i testowanie filtrów HEPA, EPA i ULPA
• IEC 60335-2-69:2021 – Bezpieczeństwo odkurzaczy przemysłowych
• EN IEC 62784:2018 – Urządzenia próżniowe stosowane w atmosferach wybuchowych
• EN ISO 80079-36:2016 – Urządzenia nieelektryczne stosowane w strefach ATEX
• EN ISO 80079-37:2016 – Mechaniczne elementy nieelektryczne w środowiskach ATEX (PDF)
• EN ISO 8031:2020 – Właściwości elektryczne węży gumowych i plastikowych
• Dansk Standard: Nowa norma ATEX dla odkurzaczy do środowisk zagrożonych wybuchem